اسکای لایت مدور: کاربردی و نمادین
در نیمه اول قرن دوم پس از میلاد، یکی از مهمترین بناهای تاریخ معماری غربی در رم بنا شد: پانتئون. اصلی ترین و چشمگیرترین ویژگی آن گنبد بتنی صندوقدار آن است که به یک دهانه مرکزی کاملا گرد ختم می شود. اصلی ترین و چشمگیرترین ویژگی آن گنبد بتنی صندوقچه ای شکل آن است که به یک دهانه مرکزی کاملا مدور ختم می شود. این بنا سرآغاز استفاده از اسکای لایتهای مدور در معماری گردید. این معماری به سبک oculus (چشم به زبان لاتین) دارای نمادی است که فراتر از پنجره سنتی است: برآمدگی نورانی آن به زیبایی گذر زمان را نشان میدهد و به طور رسمی یک فضای معماری را برجسته میکند.
آکولوس تماشایی پانتئون با قطر تقریباً 30 فوت کاملاً باز بوده و از آن باران وارد ساختمان می شود. باران داخل شده به سمت پایین سرازیر شده تا به 22 حفره زهکشی واقع در سنگفرش آن برسد. با این حال، بیشتر ورودی های دایرهای که در تاریخ بعد از آن به وجود آمدند – از خانههای پالادیایی و ساختمانهای باروک گرفته تا کاخهای خاورمیانه – از شیشه استفاده میکردند تا فقط نور از آن عبور کند و از نفوذ ناخواسته جلوگیری شود، گرایشی که تا به امروز ادامه دارد.
چشم های واقع در سقف های مدرن به یک سری اقدامات ویژه برای جلوگیری از مشکلات رایج طی استفاده از ساختمان نیاز دارند. اقداماتی مانند آب بندی کردن و انتخاب شیشه با عملکرد حرارتی، صوتی و بصری کافی، از جمله سطح بالای محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش. بدیهی است محل اسکای لایت نباید باعث تداخل یا تضعیف سازه سقف شود و چیدمان آن نسبت به مسیر خورشیدی باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. مقاومت در برابر ضربه، سرقت و آتش سوزی نیز موارد مهمی هستند که باید در نظر گرفته شوند.
در حال حاضر اسکای لایتهای دایره ای شکل پیش ساخته ای وجود دارد که نصب و استفاده آسانی دارند و حتی می توان آنها را (به صورت دستی یا الکترونیکی) باز کرد که به تهویه فضا کمک می کند. اگرچه شیب طبیعی سقف باید به خود تمیز شدن آنها کمک کند – به ویژه در هنگام استفاده از شیشه مسطح – بسیاری از اسکای لایتهای دایره ای شکل با گنبدهای اکریلیک (یا پلکسی گلاس) پوشانده شده اند که به نور اجازه می دهد به طور یکنواخت در فضا پخش شده و همچنین در هنگام باران، آب از آن روان گردد.
بیایید چند نمونه اخیر را مرور کنیم. در بازسازی ساختمانی در سال 1960 در ملبورن، تیمی متشکل از Nervegna Reed Architecture و ph Architects از اشکال دایره ای برای ایجاد محیطی ویژه برای عبادت برای جامعه اسلامی محلی استفاده کرده اند.
خانه L&W که توسط Fragmenture طراحی شده است، حول یک طراحی مرکزی از خطوط مستقیم و نامرئی پیکربندی شده است. در اینجا، نورگیرهای دایرهای که توسط گنبدهای شفاف پوشانده شدهاند، نور فراوانی را به اتاق غذاخوری و آشپزخانه میرسانند.